Kolędy Godowe

Zapraszam dziś, miły Gościu, na przypiecek mój, do chaty!

Wypijmy ciepłego miodu –  mróz za oknami jest srogi.

Śpiewajmy! Bo ten, kto śpiewa, zdrowym się czuje, bogatym,

Lepszym się staje, szczęśliwszym i w duszy ma spokój błogi.

Niech w głosy nasze się wplecie dźwięczne dzwoneczków dzwonienie.

Hej kolęda! Hej kolęda! Nowe nam Światło się rodzi!

Czyż może być większa radość, niż Światła znowuzrodzenie?

Hej kolęda! Hej kolęda! Niech obdarzy! Niech obrodzi!

Wszystkim, którzy w ten cudowny, magiczny czas Zimowych Godów odwiedzają tę stronę, pragnę złożyć serdeczne życzenia: BĄDŹCIE ZDROWI, SZCZĘŚLIWI, SPEŁNIAJCIE SWOJE MARZENIA. I NIECH SIĘ WAM DARZY!!!

Poniżej zapisałam teksty kolęd, które w tym szczególnym okresie można usłyszeć pod moją strzechą.

Pamiętajmy, że kolędowanie to prastary słowiański zwyczaj Godowy.

Pamiętajmy też, że dla nas, Słowian, w ogóle nie istniało coś takiego jak święto bez śpiewu i tańca, że nasi Bogowie śpiewają i tańczą w nas i wokół nas, kiedy czcimy ich w ten sposób.

Niestety współczesna anty-kultura coraz bardziej wymazuje z nas tę naturalną skłonność do śpiewu i tańca. Któż to widział, żeby Słowianin wstydził swojego głosu lub ruchów? Przeciwdziałajmy temu, przełamujmy lęki, jeśli je w sobie czujemy.

Chętnie i z dumą mówimy o sobie, że żyjemy, że Wiara Przodków żyje. Ale te słowa kładą na nas odpowiedzialność za przekazywanie  przyszłym pokoleniom rzeczywiście żywych słowiańskich tradycji, a nie tylko marzenia o ich ożywieniu. Nie mówmy, że dawniej śpiewano – zamiast tego po prostu śpiewajmy. Nie mówmy, że tańczono – zatańczmy. 

Ożywiając obrzędy trzymajmy się istoty naszej wiary, ale bądźmy też twórczy. Nie bójmy się podejmowania prób – czasem coś nam wyjdzie, a czasem nie, zwykła to rzecz przecie.

Poniższe kolędy to właśnie takie moje próby. Muszę powiedzieć, że bardzo dobrze przyjęły się w moim domu. Jeśli komuś z Was też przypadną do gustu – proszę się częstować.

Pamiętajmy, że kolędy i kolędowanie to stary słowiański zwyczaj, początkowo mocno tępiony, następnie przejęty przez chrześcijaństwo. Dawne kolędy, opiewające odradzenie się Światła i słonecznej siły przetekstowane zostały tak, by opowiadać o narodzinach Jezusa. Jednakże w większości z nich wciąż słychać śpiew słowiańskiego Ducha. Oto co mi Duch ów wyśpiewał do tych pięknych, znanych powszechnie melodii: 

 J.K.

„SŁOWIAŃSKA KOLĘDA”

Jest to w zasadzie kolęda o kolędowaniu, opisująca Godowe tradycje.

Śpiewać ją należy energicznie, głośno, z „góralskim przytupem” na melodię „Hej kolęda, kolęda”: http://www.youtube.com/watch?v=oLrw-J-LIN4

Hej w czas przesilenia
Swarożyca chwalmy,
Jedzmy, pijmy miodu,
Dziadom ognie palmy!
Wesoło śpiewajmy,
Bogom chwałę dajmy.
Hej kolęda, kolęda!

Wpuśćcie nas do izby,
Bo mróz w nosy szypie!
Gorzałką częstujcie –
W suchych gardłach chrypie!
Wesoło śpiewajmy,
Bogom chwałę dajmy.
Hej kolęda, kolęda!

Turoń kłapie, dzwoni
I na ziemię pada:
Ratować go trzeba,
Gorzałka się nada!
Wesoło śpiewajmy,
Bogom chwałę dajmy.
Hej kolęda, kolęda!

Jabłuszkiem, wstążkami
Żytko ustrojone,
Bogom hołd złożony,
Plony zapewnione!
Wesoło śpiewajmy,
Bogom chwałę dajmy.
Hej kolęda, kolęda!

Domownicy społem
Do kręgu stanęli.
I Swarożycowi
Z radością krzyknęli:
Chwała Słońcu, chwała!
Słońcu chwała, chwała!
Hej kolęda, kolęda!

„Jas się rodzi”

Jest to kolejna "przeróbka" powszechnie znanej kolędy, Myślę, że melodia od razu się Wam nasunie.

Jas się rodzi, noc truchleje,
Bodnyjak w ogniu spalony!
Ogień skwierczy, cud się dzieje,
Ruszył Słońce Nieskończony -
Świętowit, okryty chwałą,
Osławiony znów Słowami.
Słowo Słowian Moc swą miało
Moc ta znów jest między nami.

Cóż masz, niebo, nad ziemiany?
Bóg ma w pieczy dzieci swoje,
Obdarzył znowu lud kochany,

Światło zgasi trudy, znoje!
Niemało nam dał, niemało,
Wyraźmy wdzięczność Słowami!
Słowo Słowian Moc swą miało
Moc ta znów jest między nami.

Swarożyc w niebie odrodzony,
Nową siłę dziś mu dano!
Długie wieki był wzgardzony,
Lecz znów chwałę mu oddano!
Słowianie, was to spotkało
Wysławiać go znów Słowami!
Słowo Słowian Moc swą miało
Moc ta znów jest między nami.
 
Swarożycu, Boże Dziecię,
Błogosław Sławię swą miłą!
W dobrych radach, w dobrym bycie
Wspieraj jej siłę swą siłą.
Dom nasz, Słowiańszczyznę całą,
Wszystkie jej wioski z miastami.
 Słowo Słowian Moc swą miało
Moc ta znów jest między nami.

„Oj maluśkie maluśkie”

Oj maluśkie maluśkie maluśkie

kiejby ta bedricka

Aboli tez jakoby jakoby

okrusek promycka

Śpiwojcie i grojcie mu,

Światełku małemu!

Oj maluśkie maluśkie maluśkie

Jaka w tobie siła

ze to stare Słonecko Słonecko

w młode odmieniła

Śpiwojcie i grojcie mu,

Światełku małemu!

Oj maluśkie maluśkie maluśkie

ty Słonko rusyłoś

zniknie z świata ciemnica ciemnica

wróci jas i miłość

Śpiwojcie i grojcie mu,

Światełku małemu!

Oj maluśkie maluśkie maluśkie

światełecko w niebie

jak to dobrze, ze znów dał, ze znów dał

Świętowit nam ciebie!

Śpiwojcie i grojcie mu,

Światełku małemu!

Wejdź maluśkie maluśkie maluśkie

wejdź do nasej chaty

w nasyk sercach zamieskoj zamieskoj

z tobą cłek bogaty!

Śpiwojcie i grojcie mu,

Światełku małemu!

 

Jerzy Przybył - "DEDUCH"

„Wesołą nowinę, bracia, słuchajcie”

Nowy tekst do znanej kolędy, napisany w grudniu 2015 z okazji przywrócenia Dziad-Ducha - Deducha na należne mu w naszej tradycji miejsce, co - w moim odczuciu - nastąpiło wraz ze stworzeniem przez Jerzego Przybyła obrazu przedstawiającego Ducha Przodków w jego dawnej roli.

1.Wesołą nowinę, bracia, słuchajcie.
Dziad-Ducha - Deducha ze mną witajcie!
Ref. Jak miła to nowina: naród, ród i rodzina,
Dawnego znowu ma ducha - Dziadów Ducha! 

2.Tak długo tułał się gdzieś zapomniany...
Miast dzwonków dzwoniły na nim kajdany...
Ref. Jak miła to nowina: naród, ród i rodzina,
Dawnego znowu ma ducha - Dziadów Ducha!

3.Dziś, dziatki, dzwoneczek zadźwięczy ładnie
Dar Ducha Deducha kominem wpadnie!
Ref. Jak miła to nowina: naród, ród i rodzina,
Dawnego znowu ma ducha - Dziadów Ducha!

4.Dziedzice Dziad-Ducha dawnych wartości
Przekażcie je dalej w nowej światłości!
Ref. Jak miła to nowina: naród, ród i rodzina,
Dawnego znowu ma ducha - Dziadów Ducha!

 

„MÓJ BOŻYCU”

Jest to nie tyle kolęda, co modlitwa – moja osobista modlitwa do Swarożyca. Idealnie pasuje ona jednak do okresu Godowego, dlatego włączam ją do repertuaru świątecznego. Oto Słońca, po długiej, coraz bardziej ciemniejącej jesieni i kilku dniach „stania” znowu zacznie przybywać. W tych radosnych okolicznościach modlitwa do Swarożyca sama wręcz ciśnie się na wargi.

Do stworzenia mojej własnej modlitwy zainspirował mnie utwór chorwackiej grupy „Svarica”. Melodia jest tak urocza, że dusza aż rwie się, by śpiewać!

Postanowiłam więc dopisać do niej własne słowa. Efektem jest poniższy tekst, a melodia – wiadomo: https://www.youtube.com/watch?v=PFSao0Y7lT0

Mój Bożycu Swarożycu

Świeć na wszystkie dzieci swoje

Na zagrody i ogrody

Mój Bożycu Swarożycu

Mój Bożycu Swarożycu

Świeć na wszystkie strony świata

Od lata hej aż do zimy

I od zimy aż do lata

Mój Bożycu Swarożycu

Świeć nam w duszy nawet w nocy

Ochraniaj od myśli czarnych

I od skrytych w cieniu mocy

„TAJNA DOBA”

To jest już całkiem autorskie "dzieło", nie przerobione z żadnej znanej melodii.
Domownicy, z nadzieją ale i z niepokojem wyczekujący pojawienia się na niebie Pierwszej Gwiazdki, śpiewają tę kolędę spokojnym, cichym, delikatnie zabarwionym lękiem głosem.

My na ten czas gasimy w domu światła, na stole zostawiając jedynie poświęconą Dziadom miodową świeczkę.

Domownicy zgromadzeni przy świątecznym stole uświadamiają sobie, że w innym, boskim wymiarze, wcale nie jest tak spokojnie i cicho, że toczy się tam prawdziwa bitwa – przesilenie… Wszak zgodne z wolą Najwyższego to, co się wydarzyło niegdyś, powtarzać się musi roku…

Ref.  Dziś w rodzinnym siedzim kręgu

tradycją tysięcy lat.

Wzejdziesz dla nas Pierwsza Gwiazdko,

czy się skończy zaraz świat?

Ach, strach…

Małe bogi Wielkobogom

wytoczyły straszny bój.

Zamęt wszędzie! Co to będzie?

Wsze stworzenie, bój się, bój!

Mnożność chcą mieć bitni młodzi,

Starszym chcą odebrać ją.

Lecz z rodzicem walka taka

Drogą do postępu złą!

Ref.  Dziś w rodzinnym siedzim kręgu

tradycją tysięcy lat.

Wzejdziesz dla nas Pierwsza Gwiazdko,

czy się skończy zaraz świat?

Ach, strach…

Przeplątowe są to gusła?

Krwi gorącej ślepy czar?

Niebo trzęsie się od walki,

Wela roi się od mar!

Chcą mieć jedni, czego drudzy

Wcale dać nie mogą im.

Już nie poznasz, już nie widzisz,

Kto w tej wojnie wiedzie prym.

Ref.  Dziś w rodzinnym siedzim kręgu

tradycją tysięcy lat.

Wzejdziesz dla nas Pierwsza Gwiazdko,

czy się skończy zaraz świat?

Ach, strach…

Tak się biją, tak się kłócą,

Taki robią straszny huk,

Że z swej Kłódzi na świat widny

Wyszedł sam Najwyższy Bóg.

Dość miał tego, co się dzieje,

Aż wzburzyła w Nim się krew.

A świat cały zniszczyć może

Taki Boga Bogów gniew!

Ref.  Dziś w rodzinnym siedzim kręgu

tradycją tysięcy lat.

Wzejdziesz dla nas Pierwsza Gwiazdko,

czy się skończy zaraz świat?

Ach, strach…

Świętowicie wypuść z Kłódzi

Bodre Światło – bożą skrę!

By jej jasność pokonała,

Mroczniejący strach i ćmę.

Poukładałeś na nowo

Bogów dziedziny i Krąg.

Czcząc co było, dziś Cię sławim

Śpiewem i wzniesieniem rąk.

Ref.  Dziś w rodzinnym siedzim kręgu

tradycją tysięcy lat.

Wzejdziesz dla nas Pierwsza Gwiazdko,

czy się skończy zaraz świat?

Ach, strach…

Czy świat wciąż jest wart istnienia? –

Z duszy się dobywa jęk.

To w nas wielki strach rozbudza

To w nas wielki budzi lęk.

Daruj młode Światło światu,

Bedrika podaruj nam.

Niech zapłonie Pierwsza Gwiazdka –

Rozświetli Ziemię – Twój chram!

Ref.  Dziś w rodzinnym siedzim kręgu

tradycją tysięcy lat.

Wzejdziesz dla nas Pierwsza Gwiazdko,

czy się skończy zaraz świat?

Ach, strach… 

* 

 Kiedy na niebie pojawi się wreszcie wyglądane z utęsknieniem światełko, na tę samą melodię, ale znacznie żywiej, donośnie i z radością, można jeszcze zaśpiewać:

Już rozbłysła Pierwsza Gwiazdka,

Już biesiady nadszedł czas!

Pokłońmy się Światłu Świata,

Pokłońmy się nisko w pas!

Już czas!!!

P.S. Kilka ładnych Godowych kolęd zebrano na stronie: http://www.bogowiepolscy.net/koledy-na-swieta.html

***

Kolęda „Jak si krásne Svarožiatko” – autor słów: Bohumer; muzyka tradycyjna:

http://www.ved.sk/pics2013/koleda_bohumer.jpg

***

 I wreszcie, na deser, przepiękne kolędy autorstwa Žiarislava. Można ich posłuchać w świątecznej audycji radia Slobodny Vysielac - audycja w archiwum pod linkiem: http://archive.slobodnyvysielac.sk/2013-12-17_16-56_rodna-cesta-17122013.mp3

 

Podaję dokładny czas trwania tych kolęd, żeby łatwo było je znaleźć:

1. „Volame Roda” – z płyty CD (0:33:45 – 0:36:53)

2.  „Pásli ovce” – na żywo (0:5500 – 0:57:00)

3. „K Zimnému Slnovratu” – na żywo (1:31:00 – 1:32:50)

4. „Volame Roda” – na żywo (1:33:00 – 1:34:10)

5. „Pieseň Zimného Slnovratu” – na żywo (1:56:00 – 1:58:15)

6. „Chvála ti za svelto” – na żywo (1:59:10 – 2:00:00)

"Chvála ti za svetlo, hrejivé Slnko, hej!"

PÁSLI OVCE

(ľudová koleda - upravil Žiarislav)

Pásli ovce pastieri

Na poľane na medzi

Tam sa im duch ukázal

A na nebo ukázal

Oni sa ho uľakli

Na kolená pokľakli

Nekľakajte tancujte

Nové Slnko vítajte

Zahrajte na fujarky

Zapískajte píšťalky

Zahrajte aj na doby

Nech sa národ prebudí

Zahrajte na gajdice

Zatancujte divice

Zatancujte aj deti

nech sa nám duch poteší

Pásli ovce valasi

Na tom našom salaši

*

K Zimnému SLNOVRATU

 (slnovratová pieseň - Žiarislav, stať z vedomeckého časníka 2005)

Na Dušičky sláviš

živý kolovrat,

a od predkov tráviš

hrady múdrych rád

Na Roda, na –Deda,

Deda – deducha,

obdarí i dieťa

predkov predtucha.

Slnovrat sa blíži,

zrazu už je dnes,

jak by sa ľud vyžil?

v občine je ples.

Vedomec už slávi

V kruhu sviatosti,

obetiny chváli

k  veľkej radosti.

Štedrý večer spieva,

krásny voňavý,

dary rozochvieva.

Tu máš, ty, aj ty

Prajeme vám z duše

Slnka obrodu,

cesty mocné, rúče,

vám, aj národu

*

PIESEŇ ZIMNÉHO SLNOVRATU

(Žiarislav)

Pod snehom už drieme zimná zem,

ako každý rok, už toľko krát,

uprostred tej zimy, ako sen,

rozosvieti sa nám Slnovrat.

Pod snehom je tráva zmrznutá,

ani krv tak dobre neprúdi,

sila trochu drieme zvädnutá,

(no) Slnovrat ju v kráse zobudí.

Už strácajú sa jasné videnia,

keď chmáry zastierajú unavený zrak,

(no) tým ktorí sa s málom podelia,

odmení ich veľký slnovrat.

Kračúň deň je daný nakrátko

a noc sa veru hrozne dlhá zdá.

Nezlepší to žiadne pozlátko,

(hoj), prebúdza sa sila slnečná!

Chvála veľké Slnko, vráť sa, vráť,

nech netápeme v temnej mäteži,

(nech) pominú sa smútky aj časy strát,

na tej našej piesne záleží.

Nech netápeme v temnej úzkosti,

prihotovte záprah pre koňa,

pre slncového koňa vo sviatosti,

(on) temno jasnou žiarou prekoná.

Rodná cesta. Fotorelacja z obchodów Przesilenia zimowego w roku 2012:

http://www.ved.sk/RC.ZIM.SLN.12.obr.htm