Zaginione Słowo-Klucz

Słowa trzeba ważyć. Bo słowa są ważne, posiadają wielką moc. Powinni mieć to na uwadze szczególnie Słowianie, którzy między innymi w słowach przechowali swoją głęboką duchowość i wiedzę.

Wiemy, że jedno słowo zdolne jest dać komuś lub odebrać siłę, zaważyć nad czyimś losem, nad przebiegiem wydarzeń.

A czy zastanawialiście się kiedyś, co się stanie, gdy znieważymy słowo?

Jeżeli przekręcimy je tak, że straci ono swoją czarowną moc, albo, co gorsza, jeżeli zgubimy jakieś bardzo, bardzo ważne słowo?

Słowo-klucz do własnej tożsamości?

Nie pomoże wówczas żaden substytut w postaci zapożyczenia z innego języka... Bo tylko ten jeden jedyny - zagubiony - klucz pasuje do zamka, otwierającego świadomość...

Chciałabym podzielić się z Wami radosną nowiną - znalazłam jedną z takich zgub!

 

Może dla Was nigdy nie była to zguba, wówczas nie trzeba Wam dalej czytać; ale może akurat komuś również brakuje tego właśnie klucza - taki ktoś zapewne zdziwi się nie mniej jak ja, widząc, że był on cały czas na wyciągnięcie ręki...

Odnalezione słowo-klucz to odrzeczownikowy przymiotnik, a brzmi ono: "PRZYRODNY".

Niby logiczne, ale wcale nie takie oczywiste, jakby się mogło wydawać...

Wszystko zaczęło się tutaj, na blogu. Tłumacząc wypowiedzi Žiarislava nieustannie trafiałam na słowacką nazwę "príroda" i utworzony od niej przymiotnik "prírodný". Naturalnie  ;-), że zamiast używać obcego słowa "natura", konsekwentnie tłumaczyłam "prírodę" jako "przyrodę" i nawet dostała mi się za to od Žiarislava pochwała, bo ponoć niejeden Polak na moim miejscu nie zastanawiając się nad tym zbyt wiele, wybrałby jednak "naturę".

Zanim więc dojdziemy do przymiotnika, porównajmy najpierw "przyrodę" z "naturą" i ustalmy, jaka jest między nimi różnica.

NATURA

Dobrą (a przy tym ciekawą i momentami "węsołą") definicję "natury" znalazłam w Elektronicznym Słowniku Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku. Przyjrzyjmy się jej zatem:

http://sxvii.pl/index.php?strona=haslo&id_hasla=6541

Etymologia:

łac. natura

1. » ogół wrodzonych cech umysłowych, charakter, usposobienie, przyrodzone skłonności «:

• – Naturę Iego znam ze rad klimkiem Rzuci. PasPam 91.
• – Pana Paska oddzisia będę miał za dobrego mętrcę ludzkiey natury. kiedy on z Wolskiego wyczytał wszystkę nieprawdę. PasPam 92.
• – Wypuszczali ią [wydrę] przecie kilka razy do wody dla ochłodzenia y ucieszenia swoiey natury. PasPam 254v.
• – Nauczyło się u mnie chodzic gdzie chciało Bobrowac sobie po Stawach po rzekach poko się iey [wydrze] podobało według swoiey natury. PasPam 255.

-ustabilizowane połączenia wyrazowe:

Choleryczna natura:

2. » siła rządząca światem materialnym, przyroda «:

• – Nie umieiętność moia to sprawiła Ale natura dobrym cię czyniła. PasPam 51.
• – Mowię Nu MSCi Panowie teraz nąm trzeba pokazać ze nas Bog y natura formavit Ludzmi nie grzybami. PasPam 237v.
• – Alec przecię Natura więcey w tym pracuie kogo Samego przez się dobrym wystawuie. PasPam 273.

3. » naturalne cechy, właściwości «:

• – Insza tego a insza tamtego Morza Natura iest. PasPam 63.
• – Marzec był tak ciepły sychy y węsoły ze prawie przeciwko naturze swoiey. PasPam 258.

4. » sposób, rodzaj «:

• – Insza to iest Natura Peregrinationis uczyć się Pierla Italiano, pierla franciezo a insza uczyć się Verdo Mien hasło. PasPam 138.

PRZYRODA

Zauważmy, że w powyższej definicji tylko w punkcie drugim mowa jest o naturze jako o przyrodzie. W pozostałych przypadkach słowo to odnosi się do cech, charakteru czy skłonności. Ale nawet rozumiane jako przyroda, pozostaje słowo "natura" pozbawione bardzo istotnej treści/informacji. Co to za informacja?

Przyroda to Przy-Roda: świętość/siła/bogini siedliska towarzysząca świętości/sile/bogu Rodowi - bogu  ludzkiego rodu, rodu-rodziny i na-rodu!

Rod i Przy-Roda to dwa równoważne filary naszego bytu. Ich związek, przejawiający się w języku, jest czytelnym przekazem: nie ma mowy (w odniesieniu do człowieka) o Rodzie bez Przyrody; to nierozerwalna para świętości.

Świadomego Słowianina cechuje na równi kult Przodków (a więc kult Roda) oraz kult Przyrody. Kult czyli głęboki szacunek i zrozumienie, obdarzanie czcią, otoczenie ochroną, ukochanie.

Bardzo często spotykana jest wśród dzisiejszych Słowian postawa patriotyczna i kult bohaterów narodowych, przy jednoczesnym braku poszanowania i czci dla Przyrody. Mówią tacy ludzie: "nie interesuję się tematem GMO" albo: "nie mam zdania w sprawie warunków chowu zwierząt przeznaczonych do uboju; jest jak jest...", albo (z kompletnie niezrozumiałym dla mnie sarkazmem): "teraz są ważniejsze rzeczy do roboty niż bieganie po lasach." Ludzie, którzy mówią w ten sposób, zdają się nie rozumieć tego, o czym wspomnieliśmy powyżej: NIE MA RODA BEZ PRZYRODY!!! Jeżeli cierpi przyroda, prędzej czy później ucierpi na tym także ród (ludzki). Dzisiaj toczą nas choroby (tzw. "cywilizacyjne"). Co będzie jutro? Być może śmierć, masowa zagłada w wyniku skażenia albo załamania równowagi w przyrodzie... i nie będzie już ani rodzin ani rodów, ani narodów, które pielęgnować by mogły pamięć o swoich bohaterach i rozwijać w sobie dziedzictwo przodków. Dlatego zawsze miejmy na uwadze, że filary są dwa; niszcząc którykolwiek z nich, osuniemy się w przepaść; zginiemy.

*

Zakładam, że wszyscy rozumiemy potrzebę nazywania rzeczy po imieniu: co jest więc Przy-Rodą (siedliskiem, środowiskiem) niech będzie przyrodą, natomiast określenie "natura" zostawmy sobie dla wyrażania cech (na przykład: mój kot jest z natury wredny; naturę ma drażliwą). Choć i w tym przypadku lepiej jest sięgać po własne rodzime słowo: przyrodzenie. Nie wpłynie to raczej na nasze relacje z kotem, ale przynajmniej będziemy mogli żartować z jego wrednego przyrodzenia.

PRZYRODNY  A  NATURALNY       

Czy ktoś z Was spotkał się w ogóle z przymiotnikiem "przyrodny"?

Wciąż mówimy wszak o lecznictwie naturalnym, o naturalnych suplementach diety, naturalnych uprawach, naturalnych kosmetykach... Jakby tego było mało, program Word podkreśla słowo "przyrodny" czerwonym wężykiem, sugerując, jakoby pisząc je, popełniało się jakiś straszliwy błąd...

Pamiętam moje pierwsze tłumaczenie ze słowackiego, wykonane specjalnie na bloga - wpis o Dożynkach.  Jakaż to była gimnastyka, jaka walka! Za każdym razem, kiedy pojawiał się słowacki przymiotnik "prírodný", oblewały mnie zimne poty, bo cóż z tym fantem zrobić? Intuicyjnie chciałam tłumaczyć na "przyrodny", ale potem do gry włączał się umysł. Ten, jak mawiał mój kochany poeta Novalis, "skamieniały i skamieniający" umysł. Czy słowo "przyrodny" będzie dla Czytelnika zrozumiałe? Czy ktoś nie pomyśli sobie, że poszłam na łatwiznę i tylko zapisałam słowacki wyraz polskimi znakami? Więc się gimnastykowałam, rozważając, kiedy lepsze będzie słowo "naturalny", kiedy "przyrodzony", a kiedy znowu najbardziej wskazany lekko rozbudowany opis (w stylu: co autor miał na myśli).

Powiem krótko: zwyczajnie brakowało mi tego słowa w języku polskim.  Bo tak jak "natura" to nie to samo co "przyroda", tak "naturalny" to takie... nienaturalne dla Słowianina słowo ;)

Jak się poczułam, odnajdując jednak owo słowo-klucz w zasobach ojczystego języka, tego nie da się opisać. Była to jakaś niesamowita mieszanka wielkiej ulgi, euforii, a jednocześnie politowania dla wcześniejszej nieufności względem własnej intuicji. Taka żaloradość ;)

Okazuje się bowiem, że przymiotnik "przyrodny" używany był powszechnie całkiem jeszcze niedawno. Dowód? Kupiłam sobie książkę wydaną w roku 1900 i już sama okładka leje miód na duszę. Zresztą, co ja się będę rozpisywać - najlepiej sami skosztujcie tej słodyczy:

 

 

Niniejszym ogłaszam, iż - na mocy prawa do sięgającego sedna spraw wyrażania się i ochrony słowiańskiego, czarownego słownictwa przed znieważeniem - PRZYWRACAM SŁOWO "PRZYRODNY" DO UŻYTKU W CODZIENNEJ MOWIE I UROCZYŚCIE ŚLUBUJĘ POSŁUGIWAĆ SIĘ NIM ZGODNIE ZE ZNACZENIEM I PRZEZNACZENIEM, KTÓRE NADALI MU NASI SŁOWIAŃSCY DZIADOWIE!

Przy okazji zachęcam wszystkich Słowian, by również świadomie korzystali z tego słowoklucza. Bo słowa naprawdę są ważne.